Borówka brusznica- zapomniana jagoda

Borówka brusznica to leśna odmiana borówki, wyglądem przypomina żurawinę. W smaku jest wyraźnie kwaśna, a jej walory smakowe ujawniają się dopiero po przetworzeniu. Występuje w lasach praktycznie całej Polski. Najczęściej i najobficiej w luźnych borach sosnowych. Małe czerwone kuleczki zbiera się znacznie łatwiej niż jagody, gdyż owoce są twarde, nie pękają i nie brudzą rąk. Są też trwałe dzięki zawartości kwasu benzoesowego, nie musimy się więc spieszyć z robieniem przetworów. W suchym, przewiewnym miejscu borówki mogą spokojnie poczekać kilka, a nawet kilkanaście dni zanim przygotujemy z nich soki, dżemy czy najbardziej popularną w naszym kraju galaretkę do mięsa.

Wygląd

Borówka brusznica występuje w formie krzewu, który osiąga wysokość 15 do 25 centymetrów i często pokrywa całe wzgórza jak gesty dywan. Gałązki borówki są delikatne i formują się w kępy. Ma zimotrwałe, skórkowate, ciemnozielone listki o jajowatym kształcie i gładkich brzegach. Jasnoróżowe lub kremowe, drobne, dzwonkowate kwiaty borówki występują w postaci grona. Owoce natomiast przyciągają wzrok swoim powabnym kształtem i błyszczącym czerwonym zabarwieniem. Bez wątpienia, owoce borówki brusznicy są często przez nas zrywane w okresie od maja do lipca, dostarczając nam (często nieświadomie) wielu korzystnych dla zdrowia składników.

Skład

Borówka brusznica jest cennym surowcem farmaceutycznym, z którego aż dwa elementy składowe znalazły zastosowanie w lecznictwie – liście i owoce. To właśnie wyciąg z liści borówki zawiera szereg składników leczniczych, takich jak glikozydy, kwasy organiczne, garbniki, antocyjaniny oraz witaminy. Owoce natomiast charakteryzuje zawartość substancji regulujących trawienie. Jako surowiec zielarski borówki brusznicy wykorzystuje się dojrzałe owoce (Fructus Vitis-idaeae) oraz żywo zielone liście (Folium Vitis-idaeae). Owoce oraz liście zawierają wiele takich samych składników biologicznie czynnych. Najważniejsze z nich to: garbniki (w liściach: ok. 12%, mieszanina pochodnych pirokatechiny i pirogalolu), kwasy organiczne (w liściach: kwas chinowy; w owocach: kwas jabłkowy i benzoesowy). Ponadto w liściach znajdują się: flawonoidy (m.in. izokwercyna, arbutyna, hiperozyd i hydrochinon) i sole mineralne. Owoce zawierają się takie związki, jak: antocyjany, cukry, pektyny, witaminy (wit. A, P, C) oraz pektyny.

Właściwości lecznicze

Preparaty zawierające borówkę brusznicę są stosowane do zwalczania bólu przy kurczach pęcherza i przy oddawaniu moczu. Wywary z liści tej rośliny mają działanie moczopędne i odkażające na drogi układu moczowego. Ponadto nieznacznie zwiększają ilość dobową wydalanego moczu, przy jednoczesnym wzroście stężeń usuwanych z organizmu jonów chloru i sodu, a także zbędnych produktów przemiany materii. Dzięki wymienionym właściwością borówka brusznica jest powszechnie stosowana przy zakażeniu i zapaleniu dróg moczowych. Wyciągi z borówki brusznicy są bardzo skutecznym lekarstwem na biegunki, zaburzenia trawienia, wzdęcia oraz nieżyty żołądkowo-jelitowe. Ponadto niszczą drobnoustroje, wzmacniają ściany małych naczyń krwionośnych oraz działają przeciwzapalnie. Wodne wyciągi z liści borówki brusznicy powodują długotrwałe, łagodne działanie ściągające na błony śluzowe dróg przewodu pokarmowego. Preparaty zawierające surowce tej rośliny są stosowane do leczenia mało nasilonych biegunek.

Borówka brusznica na biegunkę

Liście borówki brusznicy wykazują także działanie przeciwbiegunkowe. Zawarte w nich garbniki działają silnie ściągająco na błony śluzowe układu pokarmowego, zmniejszając płynność stolców, a także bakteriobójczo na florę bakteryjną żołądka i jelit, unieczynniając toksyny bakteryjne. Borówka polecana jest także w przypadku zakażeń pęcherza moczowego i kamicy nerkowej. Ale ze względu na właściwości antyseptyczne i ściągające stosuje się ją głównie przy biegunkach.

Borówka brusznica, a wrzody

Ekstrakty wodne z liści borówki brusznicy mają działanie przeciwbakteryjne w stosunku do niektórych szczepów bakteryjnych, w tym do Helicobacter pylori. Wszystko dzięki zawartości kwasu taninowego (kwasu garbnikowego) – przekonują estońscy naukowcy z University of Tartu.¹ Helicobacter pylori ma ścisły związek z występowaniem ok. 80 proc. wrzodów żołądka i dwunastnicy. H. pylori może również prowadzić do nowotworu żołądka.

Borówka brusznica- napój

orzeźwiający smak
naturalne ekstrakty
z czystych Karpat

Sprawdź

Produkt dostępny w sklepie internetowym

Borówka brusznica może zapobiec otyłości

Współczesna fitoterapia poleca stosowanie owoców borówki brusznicy głównie przy problemach żołądkowych, ponieważ charakteryzuje je zdolność regulowania pracy przewodu pokarmowego. Jednak ze wstępnych badań naukowych wynika, że mogą mieć one znacznie szersze zastosowanie. Owoce borówki brusznicy mogą się okazać skuteczne w walce z otyłością. Do takich wniosków doszli naukowcy ze Scottish Crop Research Institute.² W badaniach in vitro naukowcy oceniali wpływ polifenoli różnych jagód na aktywność lipazy trzustkowej – enzymu uczestniczącego w trawieniu tłuszczów. Wykazano, że bogate w polifenole ekstrakty z owoców borówki brusznicy hamują lipazę trzustkową i w ten sposób wpływają na trawienie tłuszczów oraz zużycie energii przez organizm człowieka. Zahamowanie aktywności lipazy przyczynia się do zmniejszonego trawienia tłuszczów i ich zwiększonego wydalania w formie niezmienionej przez organizm. Dzięki temu mniejsza ilość wolnych kwasów tłuszczowych ulega bezpośredniemu wchłanianiu do krwi i mniejsze jest ich magazynowanie w postaci tkanki tłuszczowej.

Zastosowanie w kosmetyce

Arbutyna zawarta w liściach borówki brusznicy nie tylko pozytywnie wpływa na pracę układu moczowego, lecz także na skórę, gdyż rozjaśniania zmiany pigmentacyjne i skórę. Działanie depigmentacyjne arbutyny wynika z zahamowania przez nią syntezy melaniny – barwnika znajdującego się głównie w komórkach skóry właściwej oraz naskórka, którego zawartość warunkuje zabarwienie skóry. Działanie to potwierdzili m.in. japońscy naukowcy z Kobe University School of Medicine.³ Arbutyna, jako czysta substancja lub składnik wyciągów roślinnych, ma zastosowanie w dermokosmetykach jako środek rozjaśniający przebarwienia skóry, przy czym działanie czystej arbutyny jest znacznie silniejsze.

Zastosowanie w kuchni

Borówka znajduje zastosowanie, jako smakowite wykończenie wykwintnych dań, stanowiąc element nadający gustowny wygląd, jak również wyjątkowy smak. Szczególnie zalecana w przypadku dań mięsnych. Borówkę brusznicę można wykorzystać do produkcji dżemów, konfitur i innych przetworów. Na ich bazie można również przygotowywać lecznicze nalewki i napary. Owoce borówki brusznicy charakteryzują się bardzo dużą trwałością, ponieważ zawierają naturalny kwas benzoesowy – popularny środek stosowany jako konserwant przedłużający trwałość żywności (znany jako E210). Galaretka z owoców brusznicy zmieszana z chrzanem, skórką pomarańczową i gruszkami z odmian o dużej liczbie komórek kamiennych (dających chropowaty posmak) jest podstawowym składnikiem oryginalnego sosu Cumberland – zimnego sosu stosowanego w kuchni angielskiej, jako dodatek do potraw z dziczyzny (głównie dzika i zająca). Przetwory z borówki brusznicy zachowują swoje właściwości, jeśli owoce i liście są właściwie zebrane, a potem przygotowane. Liście zbiera się w okresie od czerwca do sierpnia. Potem suszy się je w suszarniach, początkowo w temperaturze 30 stopni C, a następnie w temp. do 60 stopni C. Są one bez zapachu, mają smak gorzki, lekko cierpki, ściągający. Owoce brusznicy czerwonej pojawiają się w sierpniu. Jagoda jest początkowo białokremowa, w miarę dojrzewania czerwienieje. W południowej części Polski często zakwita po raz drugi i owocuje w październiku, a niekiedy w listopadzie. Owoce z powtórnego kwitnienia są zazwyczaj mniejsze, ale trwalsze i silniej zabarwione.