Aronia- Polska superjagoda, która podbija świat

Aronia czarnoowocowa, czyli Aronia melanocarpa. To gatunek należący do rodziny różowatych, pochodzący ze wschodnich wybrzeży Ameryki Północnej. Jest rośliną niewymagającą szczególnych warunków uprawy, a jej właściwości prozdrowotne cenią środowiska medyczne na całym świecie. Według danych Krajowego Zrzeszenia Plantatorów Aronii, niemal 90% ogólnoświatowych plantacji tego owocu zlokalizowanych jest w Polsce. Dokładnie taki sam odsetek trafia na rynki zagraniczne.

Źródło antyoksydantów

Antyoksydanty, to witaminy, minerały oraz białka stosowane do obniżania poziomu wolnych rodników. Siła każdego antyoksydantu uzależniona jest od jego struktury składającej się z pierścieni, które wyłapują wolne rodniki. Im więcej takich pierścieni, tym efektywniejszy jest dany antyoksydant. Siłę antyoksydantów mierzy się w skali ORAC (oxygen, radical, absorbance, capacity). Badania składu chemicznego soku z aronii, przeprowadzone przez uczonych z University of Potsdam Institute of Nutritional Science Departament of Food Chemistry, wykazały, że litr soku z aronii zawiera 57,5 miligramów amigdaliny – silnego antyoksydantu.

Aronia jest rośliną szczególną. Wyróżnia ją bardzo wysoki współczynnik ORAC (Oxygen Radical Absorbance Capacity), czyli zdolność do neutralizowania wolnych rodników, który wynosi 16 062 jednostek. Wysoko w rankingu aronia uplasowała się w oparciu o wyniki badań, przeprowadzonych w 2007 roku przez Departament Rolnictwa Stanów Zjednoczonych na 276 gatunkach owoców jadalnych.

Skarbnica polifenoli

Owoce aronii są najbogatszym, naturalnym źródłem polifenoli. W zależności od odmiany i warunków uprawy, ich zawartość waha się od 2000 do 8000 mg/100g suchej masy. Dla porównania 100 gramów mandarynek zawiera 26 miligramów polifenoli, czyli 14 kilogramowa skrzynka cytrusów ma ich tyle, co mała garść aronii.  Polifenole zawarte w aronii zapobiegają tworzeniu się w nadmiarze wolnych rodników, wywierających szkodliwe działanie na organizm. Rola polifenoli:

– zapobiegają mutacjom DNA,

– działają przeciwmiażdżycowo,

– hamują powstawanie i rozwój stanów zapalnych,

– zmniejszają przepuszczalność naczyń krwionośnych,

– obniżają ciśnienie krwi, obniżają poziom złego cholesterolu (LDL). (1)

Do szkodliwych efektów działania wolnych rodników należą:

– degradacja kolagenu, prowadząca do odwapnienia (kruchości i łamliwości) kości, sztywności i osłabienia stawów, utraty elastyczności i szybszego starzenia się skóry,

– zahamowanie działania enzymów antyoksydacyjnych, skutkujące uszkodzeniem lub śmiercią komórki,

– uszkodzenie nici DNA,

– utlenianie lipidów błon komórkowych, prowadzące do zmian przepuszczalności i zaburzeń ich funkcji (powstawanie stanów zapalnych oraz szybsze starzenie się). (2)

Aktywność antykancerogenna

Najnowsze badania wykazały, że owoce aronii mają działanie antyproliferacyjne, czyli zapobiegają namnażaniu się komórek nowotworowych, szczególnie w przypadku jelita grubego, piersi oraz okrężnicy. (3) Według badań, ekstrakt z aronii hamuje wzrost patologicznych komórek jelita grubego aż w 60%. Wykazuje także zdolność do uśmiercania komórek uszkodzonych, co jest możliwe dzięki blokowaniu cyklu komórkowego. (4) Owoce aronii hamują namnażanie się komórek nowotworowych niektórych typów nowotworów piersi i okrężnicy poprzez hamowanie sulfotransferazy- enzymu zaangażowanego w dezaktywację estrogenów. (5) Związki polifenolowe, zawarte w aronii, hamują aktywność enzymów, biorących udział w procesie replikacji DNA. Potwierdzają to badania z użyciem komórek L1210 białaczki. Substancje zawarte w ekstrakcie z aronii wykazywały ponad 90% zatrzymanie wzrostu tych komórek. (6) Soki i preparaty z aronii mają korzystny wpływ na zahamowanie działań niepożądanych, wywołanych lekami przeciwnowotworowymi.

Zapalenie układu moczowego

Badania wykazały, że aronia ma pozytywny wpływ na stan dróg moczowych. Posiada bowiem wysoką dawkę kwasu chinowego, który jest odpowiedzialny za zapalenie układu moczowego. Dodatkowo skutecznie ogranicza rozwój bakterii E.coli, które są odpowiedzialne za zakażenia w układzie moczowym. (7, 8) Badania dotyczące wpływu soku z aronii na dolegliwości związane z pęcherzem moczowym przeprowadzono w Norwegii na grupie mieszkańców sześciu domów opieki, cierpiących na chroniczne zapalenie układu moczowego. Trwały przez 6 miesięcy i prowadzone były w dwóch grupach kontrolnych. Grupa A przez pierwsze trzy miesiące otrzymywała placebo, a w kolejnych trzech podawano jej sok z aronii. Grupa B odwrotnie- najpierw przyjmowała sok z aronii, a potem placebo. Dawka dzienna soku z aronii wynosiła 156 ml na osobę. Po pół roku wykazano, że w grupie A liczba zakażeń układu moczowego spadła o 55%, a w grupie B o 38%. Dowodzi to, że regularne picie soku z aronii znacznie ogranicza występowanie zapalenia układu moczowego w grupie osób objętych ryzykiem tego schorzenia. (9,10)

Cukrzyca

Na podstawie prowadzonych analiz dowiedziono, że aronia działa korzystnie w leczeniu i profilaktyce cukrzycy typu II. W toku badań dowiedziono, że sok aroniowy przyczyniał się do:

– redukcji hiperglikemii o ponad 40%

– normalizacji masy ciała

– zmniejszenia pragnienia

– zmniejszenia ilości wydalanego moczu

– zmniejszania stężenia glukozy na czczo

– korzystnego wpływu na poziom hemoglobiny glikowanej, będącej wskaźnikiem wyrównania cukrzycy. Parametr ten daje możliwość oceny czy pacjent odpowiednio kontroluje cukier.  (11)

Po 6 tygodniach stosowania soku z aronii uzyskano podobne rezultaty w leczeniu zespołu metabolicznego, czyli tzw. zespołu X. Polega on na licznych zaburzeniach metabolicznych (otyłość brzuszna, nadciśnienie, niski poziom cholesterolu HDL, za wysoki poziom glukozy), zwiększających ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. (12,13)

Dolegliwości układu sercowo-naczyniowego

Antocyjaniny oraz witaminy zawarte w aronii czarnoowocowej wywierają korzystne działanie na układ krążenia poprzez:

– uszczelnienie naczyń krwionośnych,

– zapewnienie naczyniom włosowatym elastyczności i prawidłowej przepuszczalności,

– zmniejszanie lepkości krwi,

– zmniejszenie objawów, wywołanych niedotlenieniem mięśnia sercowego.

Te cechy soku i produktów z aronii odgrywają istotną rolę w leczeniu angiopatii cukrzycowej, przeciwdziałając uszkodzeniom naczyń krwionośnych. Angiopatia cukrzycowa jest ciągle główną przyczyną zgonów w populacji chorych na cukrzycę. Dzielimy ją na:

– mikroangiopatię (głównie w obrębie narządu wzroku, nerek oraz skóry)

– makroangiopatię (głównie choroba niedokrwienna serca, miażdżyca tętnic mózgu i kończyn dolnych)

W toku badań wykazano korzystne oddziaływanie aronii w hiperlipidemii i hipercholesterolemii. U mężczyzn spożywających szklankę soku z aronii dziennie przez 6 tygodni znacząco zmniejszyła się zawartość cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL i trójglicerydów we krwi, podczas gdy poziom cholesterolu HDL wzrósł.

Formy dostępności aronii

Aronię można kupić w sklepie w formie surowego owocu. Poza sezonem dostępna jest aronia w soku, pod postacią syropu z dodatkiem cukru czy dżemu z aronii. Ostatnio pojawiła się również liofilizowana aronia, a także w postaci suszonych owoców lub proszku- mielone suszone owoce. Każda z tych form doskonale wpływa na organizm człowieka jednak najwięcej właściwości zachowanych jest w czystym soku z aronii.

Na podstawie:

1. Niedworok J. i wsp.: Antyoksydacyjne działanie barwnika antocyjaninowego z aronii czarnoowocowej, Wiad. Zielarskie, 1995, 37, 9, 21.

2. Niedworok J., Gostkowska E.: Właściwości farmakologiczne aronii czarnoowocowej. Wiad. Ziel. 1999, 41:6.

3. Chrubasik C., Li G., Chrubasik S.: The clinical effectiveness of chokeberry: a systematic review.

4. Phytother. Res, 2010, 24, 1107-1114.

5. Kulling S.E., Rawel H.M.: Chokeberry (Aronia melanocarpa) – A review on the characteristic components and potential health effects. Planta Med, 2008, 74, 1625-1634.

6. Niedworok J. i wsp.: Antyoksydacyjne działanie barwnika antocyjaninowego z aronii czarnoowocowej, Wiad. Zielarskie, 1995, 37, 9, 21.

7. Department of Health Studies, University of Stavanger, Stavanger, Norway N-4036.

8. Department of Microbiology, Vestfold Hospital Trust, Tønsberg, Norway N-3103.

9. Norwegian Institute for Agricultural and Environmental Research, Plant Health and Plant Protection Division, Høgskoleveien 7, Ås, Norway N-1432.

10. Norwegian Institute for Agricultural and Environmental Research-Bioforsk Vest Særheim, Postvegen 213, Klepp station, Klepp, Norway N-4353.

11. Kulling S.E., Rawel H.M.: Chokeberry (Aronia melanocarpa) – A review on the characteristic components and potential health effects. Planta Med, 2008, 74, 1625-1634.

12. Korotkiewicz A., Jeremicz Z., Luczkiewicz M.: Aronia Plants: A review of traditional use, biological activities, and perspectives for modern medicine. J. Med. Food, 2010, 13 (2), 255-269.

13. Niedworok J.: Właściwości lecznicze antocyjanin z aronii czarno-owocowej. Farm. Pol., 2001, 57 (15), 719-721.

14. Niedworok J. i wsp.: Antyoksydacyjne działanie barwnika antocyjaninowego z aronii czarnoowocowej, Wiad. Zielarskie, 1995, 37, 9, 21.