Rzodkiew czarna, znana bardziej pod nazwą czarnej rzepy, to trochę zapomniane warzywo – bardzo blisko spokrewnione z rzodkiewką. Od bardzo dawna bywa wykorzystywana do produkcji uznanych w medycynie preparatów ułatwiających trawienie.
Roślina stara jak świat
Rzodkiew czarna należy do roślin dwuletnich. W pierwszym roku tworzy dobrze rozbudowany, bulwiasty korzeń (a w zasadzie z botanicznego punktu widzenia – podliścieniowe zgrubienie), w którym gromadzi substancje zapasowe. Korzeń może mieć kształt kulisty, nieco wydłużony lub owalny. Pokrywa go czarno zabarwiona skórka. Miąższ korzenia jest biały, soczysty i ma ostry smak i zapach. W drugim roku uprawy ro-ślina ta wydaje pęd kwiatostanowy i kwiaty w kolorze żółtym. Jeśli chcemy mówić o tradycji spożywania rzodkwi czarnej, mu-simy sięgnąć aż do czasów starożytnego Egiptu. To właśnie tam stanowiła ona niejednokrotnie podstawę pożywienia – zwłaszcza biedoty i niewolników. Podawano ją np. obowiązkowo wraz z cebulą i czosnkiem budowniczym słynnej piramidy Cheopsa.
Surowiec leczniczy
W lecznictwie wykorzystuje się korzenie rzodkwi czarnej. Wykopuje się je od wczesnej jesieni. Można je przechowywać, np. w specjalnych kopcach lub piwnicach do późnej wiosny. Należy przy tym jednak zadbać, aby korzenie miały zapewnioną wysoką wilgotność i niską temperaturę, gdyż szybko więdną i stają się niesmaczne – włókniste.
Sekret dobroczynnego działania
W korzeniach rzodkwi czarnej współczesna medycyna odkryła wiele interesujących związków leczniczych. Jest przede wszystkim zespół glikozydów, które dla potrzeb nauki zwie się glukozynolatami (tu zaliczyć trzeba sinigrynę). Zawierają one w swym składzie bogactwo siarki. Podczas miażdżenia świeżych korzeni rzodkwi uwalnia się enzym – mirozynaza, a pod jego wpływem tworzy się tzw. olejek gorczycowy o silnym zapachu i ostrym smaku. W korzeniach tych znajdujemy jeszcze mnóstwo aminokwasów, białka, witaminy z grupy B, kwasy organiczne oraz cały zestaw cennych soli mineralnych, jak wapń, potas (jest go tam nawet do 1200 mg w 100 g), żelazo, magnez, siarka itd.
Warzywo, które niesie ulgę
O tym, że wyciąg z korzeni rzodkwi czarnej ma sprawdzone działanie w wielu dolegliwościach, które manifestuje ogólna niestrawność, nie trzeba chyba nikogo przekonywać. W aptekach od dawna dostępne są bardzo cenione preparaty z prze-znaczonej dla chorej wątroby i żołądka, których receptura oparta jest właśnie na tym wyciągu. Liczne badania kliniczne potwierdzają, że korzenie rzodkwi czarnej to nieoceniony lek na stan zapalny miąższu wątroby, dróg żółciowych i woreczka żółciowego (skutecznie hamują rozwój bakterii wywołujących te za-palenia). Wzmagają one produkcję żółci przez wątrobę (działanie żółciotwórcze) i ułatwiają jej przepływ do dwunastnicy, i zapobiegają jej zastojowi w woreczku żółciowym. Są zalecane nawet po przebyciu żółtaczki. Łagodzą dolegliwości spowodowane kamicą żółciową (np. tępe pobolewanie w prawym podżebrzu po spożyciu ciężkostrawnych potraw). Stanowią dobry środek w nieżycie żołądka i dwunastnicy. Usuwają wzdęcia, przykre odbijania, uczucie pełności w żołądku, bóle brzucha, bolesne skurcze jelit, ograniczają nadmierną fermentację wskutek bakterii gnilnych (cuchną-ce gazy). Poprawiają także przyswajalność podstawowych składników odżywczych u osób, które długo-trwale mają problemy z niestrawnością.
W domowej apteczce
O przygotowywaniu w domu naturalnych i sprawdzonych leków dających ulgę w problemach z żołądkiem, wątrobą, trzustką i całym przewodem pokarmowym, napisałem szczegółowo w mojej książce Zioła na kłopoty z wątrobą i niestrawnością. Jeśli się dysponuje sokiem z korzeni rzodkwi czarnej (gotowy oferuje firma EkaMedica), można bez trudu sporządzić lek m. in. na od-trucie wątroby.
Lek z soku z czarnej rzepy na problemy z wątrobą:
Składniki:
– 1 szklanka przegotowanej wody (najlepiej źródlanej – oczywiście niegazowanej)
– 2 łyżki soku z rzodkwi czarnej (czarnej rzepy) – może być gotowy
– 3 łyżki soku z cytryny bądź grejpfruta
Przygotowanie
Wyciskanie soku z korzeni rzodkwi czarnej wcale nie jest trudne. Jest tylko warunek – musimy się postarać o soczyste zgrubienia (korzenie) tego warzywa, koniecznie pochodzące z upraw ekologicznych. Okazuje się bowiem, że kiedy jest ono przenawożone azotem, łatwo gromadzi szkodliwe azotyny i azotany.
Zgrubienia czarnej rzepy myjemy, usuwamy korzenie i od razu prze-puszczamy przez sokowirówkę (bez obierania ze skórki). Kto nie dysponuje sokowirówką, ten musi je naj-pierw zetrzeć na nierdzewnej (lub lepiej szklanej) tarce i potem wycisnąć sok przez gazę.
Nie warto robić zbyt dużo soku na zapas. Możemy go wyciskać aż do wiosny. Należy go zawsze przechowywać w lodówce.
Do przegotowanej i lekko ciepłej wody dodać sok z czarnej rzepy oraz świeżo wyciśnięty sok z cytryny lub grejpfruta. Wszystko razem wymieszać.
Stosowanie
Lek ten pije się około 20 minut po posiłku 3 razy w ciągu dnia. Kuracja powinna trwać około 4 tygodni. W tym czasie należy zrezygnować ze spożywania dań smażonych, odgrzewanych, ciężkostrawnych, grillowanych i ze sztucznymi barwnikami. Rezygnujemy też z alkoholu pod każdą postacią (piwo z puszki, o zgrozo!).
Pożytek dla zdrowia
Poprawia pracę wątroby – działa żółciotwórczo i żółciopędnie. Le-piej przepływająca do dwunastnicy żółć oczyszcza wątrobę i drogi żółciowe ze złogów bilirubiny i cholesterolu w postaci szlamu. Stosując ten sok, zdecydowanie szybciej trawimy tłuszcze, a nawet pozbywamy się niewielkich kamie-ni żółciowych. Daje ulgę w stanach zapalnych dróg żółciowych i woreczka żółciowego oraz żołądka. Oczyszczamy także organizm z toksyn i ze szkodliwych metabolitów, np. po zastosowaniu antybiotyków.
Zbigniew T. Nowak