Moc czystka

Jedną z wielu roślin leczniczych pochodzących z basenu Morza Śródziemnego jest czystek (łac. Cistus incanus) stosowany w lecznictwie ludowym już 2500 lat. Roślina ta, mimo swoich udokumentowanych właściwości leczniczych przez wieloletnie aplikowanie w wielu schorzeniach, była do niedawna praktycznie mało znana wśród fitoterapeutów i prawie zupełnie obca lekarzom medycyny akademickiej oraz farmaceutom.

Czystek wykazuje wielokierunkowe działanie lecznicze, rzadko spotykane u jednej rośliny, toteż właśnie dzięki temu zasługuje na szczególną uwagę i jest godny plecenia do stosowania przez każdego z nas, nie tylko w czasie choroby.
Wzmianki o czystku sięgają IV wieku p. n. e. Swoją popularność zawdzięcza on botanicznej osobliwości, mianowicie jego delikatne liście są „obłożone” miękką, pachnącą substancją (żywicą). Znana jest ona pod nazwą ladanum lub labdanum i zbiera się ją po dzień dzisiejszy. W gorące letnie dni w miejscu występowania czystka odczuwalny jest miły aromat przypominający świeży, właśnie wyjęty z ula miód.

Odkrycie tej rośliny zawdzięczamy pasterzom, którzy obserwowali pasące się kozy. Kiedy zwierzęta były chore, zjadały czystek, innym razem unikały go. W czasach antycznych labdanum stał się uniwersalnym lekiem na wiele schorzeń. Stosowano go jako środek do szybkiego gojenia się ran, jako lek przeciwkaszlowy, przeciw wypadaniu włosów oraz jako środek na wszelkiego rodzaju choroby skórne. Czystek napina skórę i wygładza ją, przeciwdziała zatem tworzeniu się zmarszczek. W greckiej medycynie ludowej od dawna znane są jego właściwości przeciwświądowe. Znalazł zastosowanie w chorobach alergicznych, także przy zwalczaniu hemoroidów oraz infekcji bakteryjnych ran. Słynni lekarze greccy zalecali stosowanie czystka w leczeniu wielu chorób.

Mimo takich rekomendacji starożytnych czystek odszedł w zapomnienie. Powodem tego był błąd mnicha, który przepisując i tłumacząc fundamentalne dzieło Dioskurydesa De Materia Medica na łacinę, pomylił Cistus incanaus z Hedera helix, czyli bluszczem. Niepamięć ta trwała bardzo długo, bo od co najmniej 900 roku do początku XX wieku. Obecnie coraz więcej przeprowadzanych jest badań naukowych mających na celu udokumentowanie tego, co poznano już w starożytności. Najnowsze badania naukowe są wprost zdumiewające i potwierdzają, że czystek jest jednym z najbardziej obiecujących skarbów natury świata roślinnego.

Występowanie i opis rośliny

Cistus incanaus jest niepozornym, niewielkim krzewem, zwany też skalną różą. To jedna z 20 odmian tej rośliny. Rośnie w krajach basenu Morza Śródziemnego, w górzystych i ciepłych rejonach Grecji, Cypru, byłych republikach Jugosławii czy Turcji. Dominują tam skały wapienne i krzemianowe. Roślina ta lubi ciepło i światło oraz ziemie bogate w magnez. Rośnie w ukryciu. Czystek jest delikatnie owłosiony i posiada różowe, fioletowe lub czerwone kwiaty. Liście ma pachnące, naprzemianległe, jajowato-lancetowate. Mają one, w zależności od okazu, gładki lub falisty brzeg z wyraźnie widocznym unerwieniem liścia. Kwiaty mogą występować pojedynczo albo w skupiskach o różnych kolorach, kwitną od kwietnia do czerwca, osiągają około 1,5 cm średnicy. W okresie kwitnienia regularnie rozwijają się nowe pączki. Czystek rośnie w specyficznym klimacie, który dla innych roślin jest niesprzyjający, lecz roślina ta stała się prawdziwym mistrzem w przystosowaniu się do takich warunków. Sprzyjają one powstawania pożarów, które niszczą wszystko, co spotkają na swojej drodze. Czystek został wyposażony przez naturę w „ogniotrwały” system korzeniowy i dlatego jako jedyna z pierwszych roślin wyrasta na popiołach pozostałych po pożarze.

Właściwości i działanie

Niezwykłymi właściwościami czystka zainteresowano się ponownie w XX wieku, kiedy to postęp technologiczny (nowoczesne konstrukcje aparatury pomiarowej) pozwolił na dokładne zbadanie i określenie zawartości jego poszczególnych składników. Największe znaczenia dla medycyny stanowi dziko rosnący różowy czystek. Swoje wyjątkowe właściwości czystek zawdzięcza bogatej zawartości polifenoli, oprócz tego zawiera olejki eteryczne i żywice. Roślina ta jest jednym z najbogatszych źródeł polifenoli. Są to związki fenolowe należące do grupy substancji roślinnych o działaniu antyoksydacyjnym i wspierającym układ immunologiczny człowieka. Polifenole posiadają doskonałe właściwości antybiotyczne (czystek jest kilkadziesiąt razy skuteczniejszy od leków Tamiflu oraz Relenza). Polifenole działają przeciwzapalnie, przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwhistaminowo. Zapobiegają chorobie niedokrwiennej serca, opóźniają procesy starzenia, wpływają pozytywnie na jakość życia. Są niezwykle skutecznym środkiem w przypadku infekcji żołądkowo-jelitowych. Mają ogromną zdolność wychwytywania i usuwania wolnych rodników. Hamują rozwój wirusów opryszczki i półpaśca.

Specjaliści z dziedziny profilaktyki leczenia chorób nowotworowych dowodzą, że systematyczny wysoki udział polifenoli w diecie może ustrzec człowieka przed najgroźniejszymi postaciami raka: płuc, żołądka, jelit, przełyku, trzustki, wątroby, gruczołu sutkowego, prostaty, skóry. Polifenole niszczą związki odpowiedzialne za powstawanie zmian nowotworowych.

Najnowsze badania niemieckie potwierdzają, że czystek stanowi nadzieję dla leczonych na boreliozę, powoduje oklejanie się bakterii, dzięki czemu nie dopuszcza do ich połączenia z błoną komórkową. Tą cudowną rośliną zainteresowały się także niemieckie media. Pod koniec 2005 roku w programie telewizyjnym ukazał się reportaż dotyczący badań i najnowszych osiągnięć nauki związanych ze zgłębianiem właściwości leczniczych czystka. Pod specjalistycznym mikroskopem można było zobaczyć wirusy na zewnętrznej powierzchni komórki, które nie miały szansy na przedostanie się do jej wnętrza. Niesamowita liczba polifenoli utworzyła barierę w postaci białek powierzchniowych otaczającą komórkę i unieszkodliwiała intruzy nie dopuszczając do infekcji. Polifenole jako witaminy XXI wieku, znane także pod nazwą witamina P, skutecznie chronią komórki przed wirusami.

Jak już wspomniano, czystek należy do roślin, które mają już od dawna udokumentowane działanie lecznicze. Pojedynczo jego składniki są nam wszystkim dobrze znane, ale dopiero w połączeniu są niezwykle skuteczne. Kolejne doniesienia ze świata nauki mówią, że czystek został okrzyknięty zabójcą bakterii, ponad piętnaście razy silniejszym niż inne preparaty.

Wiele środków chemicznych o tak dużym spektrum działania powoduje liczne skutki uboczne i interakcje z innymi lekami. W przypadku czystka nie stwierdzono żadnych działań niepożądanych, nawet po przedawkowaniu.
Preparaty z czystka możemy najczęściej spotkać w formie sypkiej herbatki do zaparzania, kapsułek, ekstraktów, olejków, syropów, tabletek, maści, kremów. Jednak najpopularniejsza w użyciu jest herbata z czystka. Sporadyczne jej stosowanie nie przynosi wymiernych korzyści. Należy ją pić przez minimum 4 tygodnie, po 3–5 filiżanek w ciągu dnia. Czystek może powodować lekkie uczucie suchości w ustach, jest to efekt składników antywirusowych.

Fakty o czystku

• stosowany jest z powodzeniem od 2500 lat,
• podczas jego stosowania nie stwierdzono skutków ubocznych,
• nie uodparnia wirusów na swoje działanie, mimo nawet długiego stosowania,
• posiada najwyższą zawartość polifenoli ze wszystkich jadalnych roślin europejskich,
• można go bezpiecznie stosować u dzieci, kobiet ciężarnych i matek karmiących,
• korzystnie wpływa na trądzik i różnego rodzaju wysypki skórne,
• wspomaga proces leczenia boreliozy i nowotworów,
• polifenole zawarte w czystku hamują proliferację komórek i zakażenia ludzkimi wirusami grypy i ptasiej grypy,
• łagodzi wszelkie stany zapalne w organizmie wywołane prze bakterie, grzyby i wirusy,
• odtruwa cały organizm i opóźnia proces starzenia się.

Dlaczego czystek jest mało znany i tak niewiele o nim wiemy?

Na to pytanie nie można udzielić jednoznacznej odpowiedzi, nie znamy bowiem wszystkich aspektów tej sprawy. Zamiast odpowiedzi, nasuwają się raczej dwa kolejne pytania:
Dlaczego czystek pomimo tylu udokumentowanych walorów leczniczych, nie jest powszechnie stosowany w medycynie? Jest wręcz nieznany lekarzom. Dlaczego sprawujący władzę politycy wolą wydawać nasze pieniądze (pochodzące z podatków) na promowanie, pozyskiwanie drogich leków koncernów farmaceutycznych, które wykazują często wiele skutków ubocznych, zamiast popularyzować naturalne, zdrowe i naukowo zbadane metody walki z chorobami?
Na te i inne podobne pytania, musisz, drogi Czytelniku, znaleźć sam odpowiedź.

prof. dr n. med. Wiktor Stelmach