Resweratrol – esencja wina w kroplach

Wino było od tysięcy lat napojem szczególnym. Zarówno starożytni Grecy jak i Rzymianie traktowali wino nie tylko jako napój. Jak powszechnie wiadomo, wino obecne jest m.in. w liturgii chrześcijańskiej.

Wino na zdrowie?

Czy odniesienia do wina były przypadkowe, czy też rzeczywiście stanowi ono szczególny dla naszego zdrowia napój? Nieustanny rozwój nauki dał, jak się wydaje, na to odpowiedź. Zaobserwowano, że narody spożywające większe ilości tego napoju rzadziej chorują na choroby układu krążenia. Dostrzeżono to u Francuzów, których dieta jest tak skonstruowana, iż powinna prowadzić do chorób układu krążenia. Jednak ilość tych chorób jest u nich zaskakująco niska. Dlatego zjawisko to nazwano „francuskim paradoksem”.

Naukowcy zajmujący się tym problemem uważają, iż głównym czynnikiem prozdrowotnym hamującym rozwój chorób układu  krążenia u Francuzów i innych narodów basenu Morza Śródziemnego jest większa ilość spożywanego wina. Dodajmy, że chodzi tu głównie o wino czerwone. Dociekanie przyczyn tych prozdrowotnych efektów doprowadziło do wykrycia głównego „sprawcy” korzystnego działania wina. Jest nim resweratrol. Resweratrol występuje także w innych roślinach pełniąc w nich funkcje obronne przed infekcjami grzybiczymi, wirusowymi i bakteryjnymi. Wykryto, że resweratrol działa prozdrowotnie na układ krążenia, nerki i centralny układ nerwowy. Działa także antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie. Może hamować proces nowotworowy na każdym etapie jego powstawania. Dowiedziono ponadto, ze zażywanie resweratrolu wywołuje w organizmie takie efekty, jak dieta niskokaloryczna. Te efekty to m.in. długowieczność (piszemy o tym szerzej w artykule Czy da się zatrzymać czas?). Najsilniej prozdrowotnie działa spożywanie resweratrolu jako składnika napoju alkoholowego, jakim jest wino. Dzieje się tak dlatego, że, jak to często w naturze bywa, nie chodzi jedynie pojedynczy wyizolowany związek chemiczny, ale o grupę substancji w otoczeniu których tenże działa najpełniej.

Nie bez znaczenia jest również forma jego podania. Wino jest napojem alkoholowym i spożywa się go powoli. Daje to możliwość wchłonięcia się substancji prozdrowotnych ze śluzówki jamy ustnej bezpośrednio do krwi obwodowej z ominięciem wątroby. Resweratrol zażywany w formie kapsułek wchłania się w jelitach i stamtąd z krwią jest transportowany do wątroby. W wątrobie zdecydowana większość resweratrolu jest rozkładana przez enzymy i tylko znikoma jego część przechodzi do krwi obwodowej. Ponadto kapsułki spotykane na rynku często zawierają resweratrol pochodzący nie z skórek winogron, ale z innych roślin, np. rdestu japońskiego. Profilaktyczne stosowanie wina niesie ze sobą jeden podstawowy mankament, a mianowicie to, że jest to napój alkoholowy, zaś dawka profilaktyczna zalecana przez większość naukowców wynosi 200 ml wina dziennie. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie ekstraktu ze skórek winogron rozpuszczonego w 25% alkoholu etylowym. Taka forma podania nie powoduje zawyżonego poziomu alkoholu we krwi (ekstraktu wystarczy podać bardzo mało) i sprawia, że resweratrol wchłaniany jest w śluzówce jamy ustnej w całości. Ten sposób zażywania wydaje się być najlepszym sposobem na wykorzystanie prozdrowotnych własności resweratrolu i towarzyszących mu innych substancji leczniczych bez zagrożeń, jakie niesie ze sobą spożywanie alkoholu.

Szczegółowe działanie resweratrolu w organizmie

Układ krążenia

Działa wspomagająco na pracę mięśnia sercowego i zapobiega incydentom niedokrwiennym. Działa rozluźniająco na mię-śnie gładkie naczyń krwionośnych, przez co wpływa na stabilizację ciśnienia tętniczego krwi. Ma własności ochronne w stosunku do śródbłonka naczyniowego również w przypadku osób z nadciśnieniem tętniczym. Działa przeciw-miażdżycowo, choć, jak podkreśla część naukowców, efekt terapeutyczny nie polega w głównej mierze na obniżeniu poziomu cholesterolu w surowicy krwi, lecz na hamowaniu szkodliwego wpływu wolnych rodników na cząsteczki LDL-cholesterolu. Resweratrol utrudnia również tworzenie się zakrzepów w naczyniach krwionośnych. W badaniach na zwierzętach wykazano, że stosowanie u nich resweratrolu 30% zmniejszało nasilenie zmian miażdżycowych w aorcie i o około 20% zmniejszało narastania zmian zakrzepowych w tętnicach szyjnych. Resweratrol wykazuje również działanie przeciwzapalne, co ma prozdrowotny wpływ na układ sercowo-naczyniowy.

Osoby chorujące na choroby układu krążenia często cierpią na tzw. zespół metaboliczny. W badaniach wykazano, że u zwierząt z stanem analogicznym do ludzkiego zespołu metabolicznego suplementacja resweratrolem obniżała indeks masy ciała BMI, poziom cholesterolu oraz CRP. U zwierząt tych poprawiała się tolerancja na glukozę.

Profilaktyka przeciwnowotworowa

Resweratrol hamuje proces inicjacji, promocji i progresji nowotworów. Zmniejsza ilość mutacji oraz hamuje angiogenezę w obrębie guza nowotworowego. Dość unikalną własnością resweratrolu jest to, że może zapobiegać lub opóźniać rozwój nowotworów u palaczy. W badaniu na zwierzętach dowiedziono, że dym tytoniowy w przypadku stosowania resweratrolu będzie mniej szkodliwy dla palaczy niż u osób nie stosujących tej substancji. Resweratrol przyspiesza obumieranie (apoptozę) komórek nowotworowych. Reswe-ratrol jest czynnikiem uwrażliwiającym komórki na działanie chemioterapeutyków stosowanych powszechnie w schematach leczenia onkologicznego, np. w leczeniu raka płuc. W profilaktyce przeciw-nowotworowej ważne jest także przeciwzapalne działanie resweratrolu. W literaturze naukowej można znaleźć bardzo dużą ilość prac, które udowadniają w badaniach na ludziach i zwierzętach, ze resweratrol jest bardzo dobrym narzędziem w przypadku profilaktyki i wspomagania leczenia nowotworów.

Układ nerwowy

Resweratrol stanowi czynnik wpływający prozdrowotnie na komórki centralnego układu nerwowego (OUN), m.in. przez działanie antyoksydacyjne, ale nie tylko. Resweratrol chroni przed toksycznym wpływem beta-amyloidu. Odkładanie się tej substancji w OUN ma miejsce w chorobie Alzheimera. Resweratrol chroni tkankę mózgową przed niedokrwieniem oraz przed uszkodzeniem reperfuzyjnym. Ma to duże znaczenie u osób z udarem mózgowym. Reswertrol oraz inne składniki ekstraktu ze skórek wino-gron wykazują pozytywne działanie również w innych chorobach neurodegradacyjnych jak np. choroba Parkinsona.

W badaniach na zwierzętach laboratoryjnych wykazano, ze przyjmowanie resweratrolu znacznie zmniejsza uszkodzenia narządu słuchu wynikające z hałasu, niedokrwienia  lub zaawansowanego wieku.

Skóra

Składniki ekstraktu z winogron, w szczególności reswewratrol. Zmniejszają efekty stresu oksydacyjnego w skórze przez co przyczyniają się do utrzymania jej młode-go wyglądu. Ponadto resweratrol hamuje namnażanie się wirusów, co wykazano w postępowaniu terapeutycznym w przypadku wirusa opryszczki. Działanie kremu zawierającego resweratrol było rów-nie skuteczne, jak stosowanie 5% kremu z acyklovirem. Co więcej, w przypadku zakażenia szczepami opornymi na acyklovir resweratrol wykazywał wysoką skuteczność. Kremy z resweratrolem stanowią naturalny filtr przeciwko promieniowaniu UVB, co udowodniono w badaniach na zwierzętach laboratoryjnych.

Cukrzyca

Resweratrol wskazany jest w suplementowaniu osób chorych na cukrzycę, zwłaszcza gdy są otyłe, gdyż hamuje on stres oksydacyjny, ułatwia utrzymanie prawidłowego poziomu cukru w surowicy krwi. Ponadto stałe podawanie resweratrolu przywraca prawidłową funkcje naczyń krwionośnych w przypadku cukrzycy i hamuje rozwój nefropatii cukrzycowej. Udowodniono to w badaniach na zwierzętach laboratoryjnych.

Wnioski

Wino można z powodzeniem nazwać złotym Graalem medycyny ze względu na jego wielokierunkowe działanie. Zawartość resweratrolu w czerwonym winie waha się od 1,5 do 3,5 mg/l.

Powszechnie akceptowana dawka profilaktyczna wina to 200 ml/dobę (2 lampki), co odpowiada 0,3 do 0,7 mg resweratrolu. Zamiast wina można stosować stężony ekstrakt ze skórek winogron, ale koniecznie rozpuszczony w alkoholu. Tylko taka forma podania zapewnia penetrację przez śluzówkę jamy ustnej bezpośrednio do krwi, a z niej do narządów i tkanek.

W Centrum Ziołolecznictwa Ojca Grzegorza stosujemy stężony eks-trakt ze skórek winogron rozpuszczony w 25% alkoholu etylowym. Zalecana ilość do spożycia tego produktu to 16 kropli/dobę w 2-3 dawkach podzielonych. Odpowiada to 4 lampkom wina wysokiej jakości, czyli takiego które zawiera wysoką zawartość resweratrolu. W przypadku używania resweratrolu do wspomagania leczenia nowotworów należy zastosować dawkę 3-krotnie wyższą niż profilaktyczna. Zażywanie kapsułek z resweratrolem nie jest dobrym substytutem wina, zwłaszcza że resweratrol w kapsułkach to najczęściej nie resweratrol ze skórek winogron, ale z innych roślin, np. rdestu japońskiego.

Lek. med. Krzysztof Błecha

Centrum Ziołolecznictwa Ojca Grzegorza Sroki