Odkąd sięgnąć pamięcią ciemne winogrona zawsze były uznawane za owoc, który sprzyja zdrowiu człowieka. Ich niebywałe wręcz uznanie w medycynie jeszcze bardziej umocniło się na świecie, kiedy nauka niezbicie dowiodła, że mogą one skutecznie zapobiegać wielu chorobom serca i układu krążenia.
Altana z winorośli
Winorośl właściwą (po łacinie Vitis vinifera), która wydaje owoce winogron zna chyba każdy. To okazałe pnącze tworzące pędy nawet do 40 m długości. Są one giętkie, zaopatrzone w wąsy czepne, za pomocą których wspinają się na znaczne wysokości, np. po drzewach, altanach, tarasach. Oczywiście w winnicach, a więc plantacjach tych roślin, świadomie nie dopuszcza się, aby sięgały one tak wysoko, stąd regularnie się je przycina do odpowiedniej wysokości. Owocem tych pnączy jest soczysta, słodka i aromatyczna jagoda. Wielkość owoców zależy od odmiany, a także klimatu, gdzie uprawia się winorośl. Podobno w Izraelu istnieją odmiany, które wydają w słońcu grona z owocami o długości nawet do 50 cm.
Późne lato i wczesna jesień daje nam możliwość zajadania się różnymi odmianami winogron. Oczywiście najsmaczniejsze i najsłodsze są owoce sprowadzane z Grecji, Hiszpanii, południa Włoch, gdzie jest dużo słońca, długi dzień, a przede wszystkim ciepłe noce. Warto spożywać i przerabiać na różne przetwory także owoce odmian dojrzewających i w naszym klimacie. Kiedy jest słoneczne i ciepłe lato, są naprawdę słodkie i pełne aromatu. Badania naukowe od dawna przekonują, że najbardziej sprzyjają zdrowiu owoce ciemnych winogron.
Co kryją w sobie ciemne winogrona?
Z medycznego punktu widzenia owoce ciemnych winogron to skarbnica najcenniejszych związków leczniczych, którymi w sposób szczególny zainteresował się świat nauki. To przede wszystkim resweratrol, kwas elagowy, proantocyjanidyny i flawonoidy. Najwięcej stwierdzono ich w skórce tych owoców. Są też zasobne w witaminy z grupy B oraz biopierwiastki, jak np. potas, żelazo, miedź, magnez. Zawierają nieco witaminy C, E oraz ważny kwas foliowy. Niepowtarzalny smak winogron to zasługa kompozycji kwasów owocowych. Owoce te obfitują jeszcze w inne wartościowe kwasy fenolowe, np. galusowy. Ciemno zabarwione winogrona to także źródło antocyjanów.
Dobroczynne liście ciemnych winogron
Trochę mało znanym w Polsce, ale coraz bardziej docenianym na świecie surowcem leczniczym są liście ciemnych winorośli. W zasadzie można je zbierać od końca czerwca, warto jednak poczekać z tym do schyłku lata, a nawet do początku września, bo właśnie wtedy potrafią one zgromadzić w swym składzie najwięcej związków sprzyjających zdrowiu. Chodzi tu przede wszystkim o cenny resweratrol.
Owoco miły sercu
W ostatnich latach opublikowano mnóstwo raportów medycznych na temat dobroczynnego wpływu ciemnych winogron oraz czerwonego wina gronowego na układ sercowo-naczyniowy. A wszystko za sprawą licznych polifenoli, które są w nich zawarte (najważniejsze to wspomniane resweratrol i proantocyjanidyny). Uczeni spostrzegli, że związki te działają w sposób synergiczny, czyli wzmacnia się ich aktywność, kiedy są zastosowane razem, stąd tak zadowalający efekt leczniczy u ludzi mających kłopoty z chorobą wieńcową, postępującą miażdżycą ogólną i zaburzeniami w krążeniu krwi. O działaniu roślin leczniczych zasobnych m.in. w te bezcenne dla zdrowia serca związki piszę szczegółowo w mojej najnowszej książce „Zioła dla chorego serca”.
Uczeni z University of Michigan Health System po latach eksperymentów medycznych na szczurach doszli do wniosku, że dieta wzbogacona w owoce ciemnych winogron ma bardzo istotny wpływ na zminimalizowanie spustoszenia w mięśniu sercowym (zwłóknienie) wskutek nadciśnienia tętniczego. Zdaniem uczonych owoce te poprawiając ogólny metabolizm w organizmie, przyczyniają się także do produkcji jednego z najaktywniejszych antyoksydantów – glutationu. To właśnie on, gromadząc się w komórkach serca, działa na nie ochronnie.
Wspomnę tu jeszcze o korzystnym wpływie ciemnych winogron na ukrwienie serca. Otóż podczas jednych z badań klinicznych 300 pacjentom ze stwierdzoną chorobą wieńcową podawano 600 mg wyciągu z owoców zawierającego 0,9 mg tras-resweratrolu. Wyniki były bardzo pocieszające: już po godzinie od jego podania zaobserwowano u nich poprawę przepływu krwi przez naczynia wieńcowe.
Dowiedziono ponadto klinicznie, że owoce i sok z ciemnych winogron mają skuteczne działanie przeciwzakrzepowe. Stanowią zatem skuteczną broń przed zawałem serca (według uczonych amerykańskich, mogą one ograniczyć ryzyko jego wystąpienia nawet o 50%) i udarem mózgu. Obniżają także poziom zdradliwej frakcji LDL cholesterolu.
Domowa spiżarnia apteką
Jesienią, kiedy mamy pod dostatkiem dojrzałych owoców ciemnych winogron, warto z nich przygotować przeróżne przetwory o właściwościach leczniczych. Są one niezwykle przydatne w kuracjach zalecanych w chorobach układu sercowo-naczyniowego. Tu proponuję przepis na rewelacyjny przecier (pochodzi z mojej książki „Zioła dla chorego serca”).
Przecier z ciemnych winogron – broń przed chorobą wieńcową
Składniki:
dojrzałe winogrona odmian ciemnych zebrane późną jesienią,
cukier trzcinowy.
Przygotowanie:
Oddzielić owoce od gron, umyć dokładnie i odsączyć na sicie. Umieścić w emaliowanym garnku, powoli doprowadzić do wrzenia i pogotować jeszcze około 3 minut. Odstawić pod przykryciem na 1 godzinę. Następnie znów podgrzać i przetrzeć przez plastikowe sito, odrzucając pestki. Przecier – sok wlać znów do garnka. Podczas podgrzewania wsypywać cukier i dokładnie mieszać. Na 1 litr przecieru przeznaczyć w zależności od słodkości użytych winogron od 50 do 80 dag cukru trzcinowego lub mniej – w zależności od upodobań. Wrzący przecier – sok po zdjęciu piany zlać do wyparzonych szczelnych butelek lub niewielkich słoików i umieścić je na 1–2 godziny pod kocem. Przenieść do chłodnego, suchego pomieszczenia.
Stosowanie:
Przecier z winogron warto dodawać do herbatek owocowych, ziołowych lub tradycyjnej herbaty. Można go rozcieńczać ciepłą, przegotowaną wodą i pić jako zdrowy napój zamiast tradycyjnej herbaty. Stanowi wartościowy dodatek, zamiast cukru, do surówek z kapusty pekińskiej i zasmażanych buraków.
Pożytek dla zdrowia:
Przetwór ten obfituje w dobroczynne polifenole, które wykazują nadzwyczaj korzystny wpływ na cały układ krążenia. Działają ochronnie na naczynia krwionośne i zapobiegają osadzaniu się w ich ścianach blaszek miażdżycowych. Przecier – sok z ciemnych winogron jest szczególnie zalecany osobom znajdującym się w grupie dużego ryzyka wystąpienia zawału serca, udaru mózgu, wylewów krwi itd. Posiada zdolność obniżania ciśnienia krwi. Zawiera nadzwyczaj aktywne antyoksydanty, które neutralizują wolne rodniki. Przecier poprawia też sprawność intelektualną, bo uaktywnia mikrokrążenie mózgowe. To znakomity przetwór dla ludzi starszych, z postępującą miażdżycą ogólną, a także zagrożonych chorobą Parkinsona i Alzheimera.
Uwaga!
Jeśli przecier ten ma być przeznaczony dla ludzi dotkniętych chorobami serca i krążenia, to pamiętajmy, aby podczas przecierania rozgotowanych owoców starać się nie odrzucać ich skórek, bo właśnie w nich zgromadzone są najwartościowsze związki lecznicze. Przecieru – soku z winogron nie powinno się przechowywać w bardzo zimnych piwnicach, bo niekiedy może on ulegać tzw. scukrzeniu. Wyczuwa się w nim maleńkie grudki cukru, ale nie traci smaku.
Zbigniew T. Nowak