Melatonina czyli dobra noc

Sen to coś, bez czego żaden człowiek nie jest w stanie normalnie funkcjonować. Wystarczy jedna nieprzespana noc, żeby zakłócić swój rytm dobowy i przez kilka kolejnych dni odczuwać zmęczenie. Zapotrzebowanie na sen zmienia się wraz z wiekiem i wynosi od 17 do 7 godzin na dobę.

Hormon snu

Za prawidłowy rytm dobowy w dużej mierze odpowiedzialny jest tzw. hormon snu, czyli melatonina. Ta wydzielana przez szyszynkę pochodna serotoniny, odkryta w 1958 roku, powstaje z tryptofanu. W ciągu dnia jest produkowana w niewielkich ilościach (5-20 pg/mL). Aby skutecznie się zregenerować, organizm wytwarza ją dopiero w godzinach nocnych. Szczyt wydzielania melatoniny przypada na czas od 24.00 do 3.00 i wynosi 80-120 pg/mL. Produkcja hormonu snu regulowana jest poprzez cykl światło-ciemność. Cały proces ma więc swój początek w siatkówce oka, która wieloneuronalną drogą nerwową wysyła odpowiednie impulsy do szyszynki. Mówiąc wprost, żeby zakłócić wydzielanie melatoniny wystarczy zbyt długo nie gasić światła nocą.

Wiek a melatonina

U człowieka rytm dobowy wydzielania melatoniny zaczyna się regulować pomiędzy 6 a 9 tygodniem życia. Do 27 tygodnia jest już zupełnie ukształtowany. Szczyt nocnej amplitudy produkcji hormonu przypada na okres od 4 do 10 roku życia. U nastolatków wydzielanie melatoniny zmniejsza się i stabilizuje, pozostając na względnie niezmiennym poziomie aż do 45 roku życia. Wówczas organizm zaczyna znacznie ograniczać wytwarzanie tego hormonu. U osób w wieku podeszłym różnice w dziennej i nocnej produkcji tego związku są niewielkie.

Tabletka na bezsenność

Melatonina od lat dostępna jest w Stanach Zjednoczonych w postaci rozmaitych suplementów diety. Jakiś czas temu za oceanem stała się niezwykle popularna po doniesieniach o jej wpływie na zatrzymanie procesu starzenia. Melatoninę od 2000 roku można kupić w każdej polskiej aptece jako lek OTC. Dzienna, zalecana dawka środka to od 1-5 mg. Przy jej stosowaniu trzeba jednak zachować ostrożność i wcześniej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Melatonina przyjęta o niewłaściwej porze dać może bowiem skutek odwrotny do zamierzonego.

Zastosowanie terapeutyczne

Trzeba podkreślić, że nad działaniem melatoniny przeprowadzono wiele badań naukowych. Jak dotychczas nie odkryto jednak żadnego procesu fizjologicznego, kontrolowanego wyłącznie przez ten hormon. Najprawdopodobniej wynika to z faktu, że badania prowadzone były na zbyt małych grupach osób. Hormonowi snu nie bez przyczyny przypisuje się jednak wpływ na: układ immunologiczny, rytm biologiczny, zwalczanie komórek nowotworowych, proces starzenia się.

Liczne badania wykazały, że melatonina zwiększa tendencje do snu. Każde zaburzenie w jej wydzielaniu wywołuje automatycznie zaburzenia rytmu wypoczynku nocnego. Melatonina ułatwia zasypianie, zmniejsza liczbę przebudzeń nocnych i poprawia samopoczucie w ciągu dnia. Niweluje również efekty zmiany strefy czasowej takie, jak drażliwość, ból głowy, dezorientacja, zmęczenie i brak koncentracji.

Terapeutycznie melatoninę z powodzeniem stosuje się:

• podczas zaburzeń rytmu snu i bezsenności
• dla regulacji rytmu snu (szczególnie u osób niewidomych)
• do niwelowania negatywnych skutków zmiany stref czasowych lub zmianowego systemu pracy.

Wiśnia na dobry sen

Według badaczy z University of Rochester oraz Canadaigua VA Medical Center, żeby wyeliminować problemy ze snem, zamiast łykać suplementy z melatoniną, wystarczy regularnie pić sok z wiśni bogaty w ten związek. Przeprowadzili oni badania, w trakcie których jednej grupie osób podawali sok a drugiej placebo. U tych, którzy pili sok z wiśni zelżały wcześniejsze objawy bezsenności i o 17 minut skrócił się czas leżenia w łóżku przed zaśnięciem.

Produkty bogate w melatoninę

• wiśnie
• mleko
• orzeszki ziemne
• indyk i kurczak
• migdały